De jaarlijkse Back to School actie is een activiteit waar Goods to Give heel hard op inzet, nu al voor de 9de keer op rij. Want de nood aan kwalitatief en betaalbaar schoolmateriaal is en blijft hoog. Eén van de organisaties die deze actie ten volle omarmt is Binnenste Buiten, een sociale winkel van stad Antwerpen met een unieke missie: kwetsbare mensen helpen om zich zowel vanbinnen als vanbuiten beter te voelen. Binnenste buiten dus. Wij trokken naar het Kiel, één van de kwetsbaarste buurten in Antwerpen.
Heel even had ze nog overwogen om het interview af te blazen. Want Anneloes Van Osselaer, coördinator van Binnenste Buiten had net een hectische voormiddag achter de rug. “De start van onze Back to School actie was overweldigend. Lange wachtrijen klanten stonden (on)geduldig aan te schuiven. In plaats van nota’s te schrijven heb ik een handje toegestoken om de stroom te helpen beheersen,” vertelt Anneloes (na)genietend terwijl ze ons met gepaste trots rondleidt in haar winkel, die een warme en uitnodigende sfeer uitstraalt. Er is veel zorg besteed aan het netjes uitstallen van de goederen. “Het helpt de klanten om zich welkom en gerespecteerd te voelen, wat cruciaal is voor hun welzijn.”
Binnen en buiten
Opgericht in 2005 – Anneloes zat nog op school -, is Binnenste Buiten ontstaan uit de overtuiging dat ieder mens recht heeft op een leven in menselijke waardigheid, zoals verankerd in artikel 23 van de Belgische Grondwet en artikel 1 van de OCMW-Wet. Deze fundamentele waarden vormen de kern van de missie van Binnenste Buiten: het bieden van materiële ondersteuning(fysiek), gekoppeld aan begeleiding en empowerment(psychologisch), om zo een positieve verandering in het leven van hun klanten te bewerkstelligen. “Er was een lacune – benoemd door de maatschappelijk werkers – in de dienstverlening. Door aan die beide dimensies te werken, zijn we ondertussen uitgegroeid tot een unieke speler binnen het sociale werkveld.”
Het motto van Binnenste Buiten, “Wie zijn innerlijk verzorgt, straalt dat naar buiten uit. Wie zijn uiterlijk verzorgt, voelt zich vanbinnen beter,” benadrukt de nauwe verbinding tussen zelfzorg en uitstraling. “Het idee is dat een positief zelfbeeld bijdraagt aan het vermogen van mensen om zich beter te integreren in de samenleving, een opleiding te volgen, werk te vinden en in hun algemeen welzijn te voorzien.”
Verschillende deelwerkingen
Met sommige mensen raak je niet uitgepraat. Anneloes Van Osselaer is zo iemand. Een bevlogen jonge vrouw die geen blad voor de mond neemt en haar taak zeer ter harte neemt. Goods to Give ambassadeur Evelyne en ikzelf mochten het al meteen ondervinden: “Onze werking wordt weleens bestempeld als sociale kruidenier maar we zijn veel meer dan dat.” Point taken, Anneloes.
Binnenste Buiten combineert effectief verschillende deelwerkingen. Er is een sociale (kleding)winkel, een zelfzorgsalon, een naaiatelier en begeleiding en coaching door maatschappelijk werkers. “We helpen op jaarbasis ongeveer een duizendtal mensen. Die mannen en vrouwen in een financieel precaire situatie worden naar ons doorverwezen door de maatschappelijke werkers van de sociale centra van stad Antwerpen. Dit gebeurt na een financieel onderzoek. Het merendeel van onze klanten krijgt een leefloon en is afkomstig uit de stad of een van haar districten. Een CAW kan ook aanmelden maar dan doen wij het inkomensonderzoek zelf. Het is immers de bedoeling dat alle goederen bij de juiste doelgroep terechtkomen.”
Sociale winkel voor waardigheid en zelfzorg
De sociale winkel is open op dinsdag, woensdag en donderdag. Hier kunnen klanten, na doorverwijzing, nieuwe kledij, schoenen, accessoires en hygiëneproducten kopen of gratis ontvangen. “We bieden in onze boetiek winkelbeleving aan met een uitgebreid aanbod van nieuwe producten en proberen het assortiment zo aantrekkelijk mogelijk te presenteren. Zodat ook mensen in de meest precaire situatie toegang hebben tot gekende merken en mooie kwalitatieve producten. In die mooie setting kunnen ze zelf kiezen en op eigen vraag eventueel hulp, bv. stijladvies, krijgen van het personeel.”
Ook het zelfzorgsalon mag er zijn. Voor een symbolische euro kunnen klanten er genieten van diensten zoals manicure, gelaatsverzorging en basis knipbeurten, met de nadruk op het belang van zelfzorg. Eventjes een uurtje me-time. “Zelfzorg en tijd nemen voor jezelf is voor ons primair aan het resultaat al moet dat natuurlijk ook goed zijn (lacht). Na afloop mogen onze klanten ook een gratis schoonheidsproduct kiezen. Mensen zien stralen na een behandeling geeft ook ons een instant goed gevoel. Voor die blinkende ogen doen we het.”
In het naaiatelier zijn enkele medewerkers ijverig aan het werk. Hier worden kledijretouches uitgevoerd en schooluniformen gemaakt. Het atelier speelt in op de noden van de winkel. “Wat is er te kort? Wat kunnen we zelf maken? Nu zijn het vooral schoolkleding, sweaters, winterkledij, sjaaltjes maar ook bij gelegenheden zoals carnaval gaan we aan de slag.” Aan de grote balen stof te zien, ligt er nog wat werk op de plank.
Psychologisch welzijn en zelfvertrouwen optimaliseren
De vierde component waarop Binnenste Buiten steunt, brengt ons bij de psychologische kant van het verhaal: begeleiding en coaching. Dit traject richt zich op het versterken van het zelfvertrouwen, de eigenwaarde en de gezondheid van de klanten. Via groepswerk en individuele begeleiding worden praktische zelfzorgacties opgezet, zoals stijladvies, begeleiding rond tandzorg en het aanpakken van hygiëneproblemen. “Wij hebben daarvoor maatschappelijk werkers in huis en dat maakt ons uniek. Ze werken rond zelfzorg in de brede zin van het woord. Ook weer de binnen- en de buitenkant. Bijvoorbeeld bij iemand met veel stress gaan we kijken: waar zijn de stresslekken? Welke acties kunnen we ondernemen om dat te verlichten? We werken heel vaak samen met maatschappelijke werkers van de sociale centra van stad Antwerpen. De buitenkant kunnen hygiëne- of tandproblemen zijn, wat drempels kan geven naar de arbeids- en woningmarkt.”
Uitdagingen en kansen in de begeleiding
Binnenste Buiten draait op een team van zes vaste medewerkers, de coördinator en 3 maatschappelijk werkers inbegrepen. “Naast het eigen werk, draait ieder van ons regelmatig mee in de winkel, om voeling te houden met de klanten of uit noodzaak zoals deze voormiddag.” Daarnaast is een groot deel van hun inspanningen gericht op het activeren van mensen die een leefloon ontvangen en hen klaar te stomen voor verdere stappen in hun carrière. “We hebben momenteel een tiental mensen in een traject dat hen voorbereidt op werk in retail, administratie, een atelier, of als schoonheidsspecialiste. Deze werkervaringstrajecten kunnen hen helpen om een stabiele werkplek te vinden en hun sociale status te verbeteren. En dat is best wel stevig. Het begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is een complexe taak die veel geduld en aanpassingsvermogen vergt. Het begeleiden van deze groep is niet zonder uitdagingen. Er zijn vaak extra problemen en obstakels waarmee rekening moet worden gehouden.”
De vaste medewerkers staan op de payroll van stad Antwerpen. Ook op het vlak van logistiek en informatica kan Anneloes voor Binnenste Buiten beroep doen op de collega’s van de stadsadministratie. “De inkomsten van de winkel, een beperkt bedrag, gaan omzeggens integraal op aan bestellingen bij Goods to Give, de aankoop van stoffen voor het naaiatelier of beautyproducten voor het zelfzorgsalon.”
Een synergie van solidariteit
Dat brengt ons naadloos bij de samenwerking met Goods to Give, die ruim vier jaar geleden werd opgestart. De synergie tussen beide organisaties zit duidelijk goed. “Ik vind er natuurlijk de nodige producten voor mijn doelgroep. Leuk zijn ook de promo’s. Dan moet ik me zelf inhouden om niet te veel te bestellen. Wat me zeker kan bekoren zijn de samengestelde pakketten zoals schoonheids- en verzorgingspakketten, hygiënekits of geschenkpakketten voor moederdag of iets speciaals voor de dag van verzet tegen armoede. Dat mag gewoon verdergaan.”
Anneloes werkt heel graag met contactpersonen waarmee ze een goede verstandhouding heeft, die de werking, visie en concept van Binnenste Buiten goed kennen en die af en toe eens over de vloer komen. Wanneer Evelyne vraagt of haar inbreng als ambassadrice eerder meerwaarde heeft voor Binnenste Buiten of integendeel tot niets dient, stelt de coördinator haar al schaterlachend gerust. “Ik vind jouw werk echt wel zinvol en dat in de verschillende richtingen. Dat jij ook feedback kunt geven naar Goods to Give toe, bijvoorbeeld. Je ziet hier het schoolmateriaal liggen in het magazijn maar je ziet ook dat het in de werking wordt geïntegreerd. Het ligt naast de uniformen. Het verhaal klopt. Voor mij is het heel belangrijk dat jij kunt doorgeven dat we dat op de juiste manier doen.”
Stijgende vraag naar non-foodproducten
Behalve haar werk als coördinator bij Binnenste Buiten, werkt Anneloes Van Osselaer ook als consulent welzijnskansen voor stad Antwerpen, waar ze beleidsmatig werk verricht rond thema’s die met armoede te maken hebben. Door zowel strategisch als operationeel bezig te zijn, heeft ze ook zicht op het groter plaatje. Zo ziet ze de materiële noden bij de Antwerpenaren gevoelig stijgen. Via de Huizen van het Kind vangen ze bijvoorbeeld signalen op dat er veel materiële behoeften zijn. “Voeding blijft primordiaal maar er is meer en meer vraag naar non-food, naar deftige kledij. Er is vraag naar alle soorten kledij, accessoires (zoals sjaals en mutsen) en deftig schoeisel. Maar ook naar specifieke niches. Bv. zwangerschapskledij, kleding voor adolescenten en heel grote maten. De vraag is enorm, vooral vanuit de sociale centra. Het schoolmateriaal kan ik het jaar door aanbieden. Bijvoorbeeld rugzakken voor kinderen in kwalitatief, degelijk en duurzaam materiaal dat een tijd kan meegaan.”
Realistisch als ze is, weet Anneloes dat ze met Binnenste Buiten maar aan een klein deeltje van de mensen in de stad kan tegemoetkomen. Vandaar dat ze ook niet echt reclame maakt. “Het wordt een grote uitdaging om alles te blijven bolwerken. Zeker in een winkel waarbij je wilt dat alles netjes en proper is. Dat is logistiek en qua personeel een uitdaging want het is fysiek zwaar werk.”
Maar de grootste challenge blijft de toenemende vraag naar een kwalitatief aanbod. “Vooral spullen voor kinderen. Klanten zijn op zoek naar materiaal om hun kinderen zo weinig mogelijk die armoede te laten ervaren. De reden dat het hier deze morgen vol stond met moeders is dat die willen dat hun kroost een mooie start maakt op school. En dat zit hem soms in een hip paar Vans schoenen. Wij weten nu al hoe fier die zoon de school zal binnengaan (straalt).
Back to School: een ruggensteuntje voor het nieuwe schooljaar
De Back to School actie is jaarlijks één van de focuspunten van Binnenste Buiten. “Vooral de rugzakken en pennenzakken vinden wij fantastisch. Ook het andere schoolmateriaal zoals o.a. stiften, pennen en brooddozen vinden hier gretige aftrek. Mensen krijgen een trolley per gezin, een zwarte of eentje van Frozen als het kleinere kinderen zijn. Die trolley is gevuld met schoolmateriaal: een brooddoos, een pennenzak, schrift en farde, stiften, enz. Aanvullend kunnen ze zelf nog andere schoolspullen aankopen. En nieuwe rugzak bijvoorbeeld kost 2 euro. Gevolg: het is altijd heel snel de deur uit.” Ook Anneloes gaat er vandoor. Ze wordt weer verwacht in de winkel want de schoolactie blijft op volle toeren draaien.